Hikayeme Ortak Ol
Japonların Kağıt Tiyatrosu: Kamishibai
Japonca bir sözcük olan kamishibai sokak tiyatrosu ve öykü anlatım biçimi demek.
Kami (kağıt) ve shibai (drama) kelimelerinden oluşuyor.
Türkçesini “Kağıt Tiyatrosu” olarak düşünebiliriz.
Geçmişi neredeyse bin yıl önceye dayanıyor. Uzakdoğu’daki bazı Budist rahipler, tapınaklarını ziyarete gelen misafirlerine görselleri kullanarak kendilerini ve hikayelerini anlatmaya başlamışlar. Bu hikâyelerini de ahşap bir çerçeve ve kutu içerisinde göstererek bir tür sahne oluşturmuşlar. Böylelikle kamishibainin temelleri atılmış. O kadar çok benimsenmiş ve yaygınlaşmış ki, Japonlar yıllar sonra “televizyon” icat edildiğinde bile ona “Elektrikli Kamishibai” demişler.
1900’lü yılların başındaki savaşlar ve yaşanan zorlu dönemlerde Japonya’daki bazı hikaye anlatıcıları, kamishibai sanatını biraz değiştirerek tekrar kullanmaya başlamışlar. Bisikletlerinin arkasına sahnelerini kurmuşlar. Bu şekilde köy köy gezerek hikayeler anlatmışlar. Her ne kadar bu durumdan en çok çocuklar keyif almış gibi düşünsek de küçük büyük herkes, anlatıcıları köylerinde bekler olmuş.
Bu anlatıcılara, yine Japonca “Gaito Kamishibaia” denmiş.
Bir Kamishibai anlatıcısı nelere ihtiyaç duyar?
-
Önce bir sahnenin olması gerekiyor. Bu sahneye “Butai” deniyor. Ahşaptan yapılıyor. Önünde pencere gibi açılan kapakları var ve arkası açık. Hikâyeye başlamadan önce dinleyicilerin dikkatini çekmek ve hikâyenin başladığını haber vermek için bir tür tokmak kullanılıyor. Buna da “Hyoshigi” deniyor. Bu sesi duyduğumuzda anlatmaya ve dinlemeye hazırlanıyoruz demektir.
-
Ve son olarak anlatılacak hikayenin kartlarına ihtiyaç var. Sahnenin ölçüsüne uygun olarak kesilen kartların üzerine hikayenin çizimleri aktarılıyor. Ortalama 12 - 16 tane kart kullanılıyor.
Kamishibai, hayallere açılan bir pencere gibidir. Anlatıcı ve dinleyenler karşılıklı bir iletişim halinde keyifli zaman geçirirler. Ne dersiniz siz de bir kamishibai anlatıcısı olmak ister misiniz?
Ortaklarımızdan Yusuf Çağlayan, Eksi 18 Edebiyat Topluluğu, Zikzak Grup, Yakın Kitabevi ve İzmir Eğitim Kooperatifi iş birliği ile “Hikayeme Ortak Ol” projesini hayata geçiriyor.
İşbirliği yaptığımız kurum ve inisiyatifler ile şöyle hedefler koyduk:
-
Edebiyat, resim ve anlatı sanatlarını birleştiren Kamishibai ile ilgili üretici ve kullanıcı grupları oluşturularak bir alan açmak
-
Kamishibai ile ilgili dünyanın farklı ülkelerinde yapılan çalışmaları tercüme etmek, yazılı ve görsel malzemeleri kullanıma açmak
-
İzmir Eğitim Kooperatifi’ndeki ilgili eğitimci ve sanatçı ortaklarımıza, Kamishibai anlatıcılık eğitimleri vermek ve çalışma alanlarına bir yöntem daha ekleyebilmek
-
İş birliği yaptığımız Eksi 18 Edebiyat Topluluğundaki 80 kadar yazar, çizer ve adaylarına Kamishibai ile ilgili eğitimler vermek, hikaye üretme yöntemlerine yeni bir metot kazandırmak
-
Öğretmenler için Kamishibai’yi bir yöntem olarak sınıflarında nasıl kullanabilecekleri konusunda eğitimler yapmak, örnek modeller geliştirmek, sanatın ortak paydasında buluşabilecekleri bir zemin hazırlamak